Beloningen en straffen zijn elementen in de opvoeding die tot doel hebben specifiek gedrag uit te lokken. Van de vele soorten beloningen en straffen is gratificatie een van de belangrijkste. Wat is gratificatie? We leggen het uit in het artikel.
Wat is gratificatie? Definitie van de term
In de psychologie betekentgratificatie een beloning voor het uitvoeren van een taak of het zich inzetten voor iets. Dat kan zijn in de vorm van geld, spullen, maar ook erkenning en respect. Beloningen zijn bedoeld om je te motiveren om door te gaan en je aan te moedigen om nieuwe dingen te leren. Ze zijn vooral belangrijk op het werk, waar we vaak hard moeten werken om succes te boeken. Natuurlijk is beloning niet altijd in materiële vorm. We kunnen het vaak ontvangen in de vorm van erkenning en respect van anderen. Dit is ook heel belangrijk omdat het ons het gevoel geeft dat ons werk zinvol is en dat we gewaardeerd worden.
Hoe werkt bevrediging?
Beloning is eenvoudigweg een beloning om een kind aan te moedigen bepaalde dingen te doen. Het is een manier om een kind te voeden. Het werkt volgens het principe ‘als je doet wat ik zeg, krijg je een beloning’.
Het is algemeen bekend dat kinderen graag beloond worden en daarom is gratificatie zo effectief. Als een kind een beloning krijgt, voelt het zich gelukkig en gewaardeerd. De beloning kan materieel zijn, zoals snoep, maar ook in de vorm van lof of erkenning.
Beloning is effectief omdat het werkt volgens het principe van versterking. Een kind dat een beloning krijgt, zal het gedrag willen herhalen omdat het gekoppeld wordt aan iets positiefs.
Onthoud echter dat beloning alleen zinvol is als het op de juiste manier wordt gebruikt. De beloning moet passen bij de uitgevoerde activiteit en mag niet te vaak worden gebruikt. Anders kan het kind ontgoocheld raken en ontmoedigd raken om bepaalde activiteiten te doen.
Externe en interne bevrediging
De laatste tijd wordt er steeds meer gesproken over de noodzaak om werknemers niet alleen financieel te belonen, maar ook in de vorm van externe bevrediging. Voldoening is een natuurlijk fenomeen in de werkomgeving. Het is daarom de moeite waard om te overwegen wat extrinsieke gratificatie is en of het eigenlijk wel zo belangrijk is als wordt gezegd. Extrinsieke gratificatie zijn allerlei soorten extra beloningen die werknemers krijgen bovenop hun financiële beloning. De meest voorkomende zijn extra vrije dagen, deelname aan trainingen, sport- of cultuurpassen en kleine geschenken. Het is ook vaak een vorm van motivatie voor verdere professionele ontwikkeling.
Interne beloning, d.w.z. lof of erkenning voor de prestaties van werknemers, is ook niet onbelangrijk. Dit is vooral belangrijk in deze tijd, waarin werknemers steeds meer onder stress staan en niet het gevoel hebben dat hun werk gewaardeerd wordt. Samengevat zijn extrinsieke en intrinsieke beloning twee verschillende vormen van beloning van werknemers. Beide zijn belangrijk, maar interne voldoening kan ook een vorm van motivatie zijn voor verdere professionele ontwikkeling.
Materiële en niet-materiële gratificatie
Zoals we weten, is materiële beloning één vorm van beloning voor werk. Het kan vele vormen aannemen, van geld tot extra vrije dagen. Welke vorm de gratificatie ook aanneemt, we kunnen twee types onderscheiden. De eerste is directe voldoening, die optreedt wanneer een taak wordt uitgevoerd of een specifiek doel wordt bereikt. De tweede is indirecte voldoening, die niet direct gerelateerd is aan de uitgevoerde taak, maar kan worden toegekend als onderdeel van een incentive programma of als beloning voor loyaliteit op lange termijn.
Het is echter belangrijk om te onthouden dat materiële beloning niet de enige vorm van beloning is die op het werk kan worden gebruikt. Immateriële voldoening speelt ook een belangrijke rol in de psychologie en kan verschillende vormen aannemen, zoals lof, erkenning of beloning. Net als materiële voldoening kan ook immateriële voldoening direct of indirect worden toegepast.
Immateriële voldoening is vooral belangrijk voor werk dat niet gemakkelijk kwantitatief meetbaar is. Een voorbeeld van dergelijk werk is wetenschappelijk werk, waarvan de resultaten op korte termijn moeilijk meetbaar zijn. In zo’n geval kan een immateriële beloning effectiever zijn om een werknemer te motiveren om zijn of haar taken op de lange termijn uit te voeren.
Samengevat zijn materiële en immateriële beloningen twee verschillende soorten beloning die op het werk kunnen worden gebruikt. Elk heeft zijn eigen voor- en nadelen, dus het is belangrijk om de juiste vorm van beloning te kiezen op basis van de aard van het werk en de doelen die we willen bereiken.