Rationalisatie is een psychologisch mechanisme dat in veel situaties kan worden gebruikt. Het stelt mensen in staat om rechtvaardiging te zoeken voor hun gedrag en acties, wat hen kan helpen om hun keuzes te rechtvaardigen. Lees meer over dit onderwerp.
Wat is rationalisatie? Definitie van het begrip
Rationalisatie is een psychologisch mechanisme dat mensen in staat stelt om rechtvaardiging te zoeken voor hun gedrag en handelingen. Het is meestal erg krachtig en kan in veel verschillende situaties worden gebruikt. Door te rationaliseren kunnen mensen hun acties verklaren of rechtvaardigen.
Hoe werkt rationalisatie?
Rationalisatie kan beginnen met iemand die een bepaalde houding aanneemt of een bepaalde handeling kiest. Om deze keuze te rechtvaardigen, zoeken mensen vervolgens rechtvaardiging in de vorm van feiten of argumenten. Op deze manier kunnen ze, zelfs als hun gedrag verkeerd of onterecht was, het voor zichzelf rechtvaardigen.
Rationalisatie komt vaak voor in situaties waarin individuen worden blootgesteld aan groepsdruk. Iemand kan zich bijvoorbeeld op een bepaalde manier willen gedragen om anderen te plezieren of om anderen te behagen. In dergelijke situaties kan rationalisatie hen in staat stellen om hun keuzes te rechtvaardigen, ook al zijn het misschien niet de beste keuzes.
Rationalisatie kan ook gebruikt worden in situaties waarin mensen hun slechte gedrag willen verklaren of rechtvaardigen. Als iemand bijvoorbeeld iets heeft gedaan wat hij niet had moeten doen, kan hij rationalisatie gebruiken om zijn daden te verklaren.
Rationalisatie – waarom is het slecht?
Rationaliseren is slecht omdat het een verdedigingsmechanisme is waarmee we ons kunnen terugtrekken uit moeilijke situaties en onze eigen verantwoordelijkheid voor onze gevoelens en ons gedrag kunnen vermijden. Wanneer we beginnen te rationaliseren, beginnen we ‘intelligente’ argumenten te creëren om onze beslissingen en handelingen te verklaren. Rationalisatie stelt ons in staat om de verantwoordelijkheid voor onze eigen gevoelens en daden te vermijden, maar het is geen goede zaak.
Door te rationaliseren verliezen we de ware gevoelens en gewaarwordingen die bij de situatie horen. Wanneer we beginnen te rationaliseren, beginnen we alleen in logische termen te denken en besteden we geen aandacht aan de gevoelens die we ervaren. Als gevolg daarvan beginnen we valse verklaringen te creëren voor onze acties en kiezen we handige verklaringen om de verantwoordelijkheid voor onze acties te vermijden.
Een ander nadeel van rationaliseren is dat het ons in staat stelt om moeilijke situaties te vermijden. Wanneer we beginnen te rationaliseren, kiezen we vaak handige verklaringen om moeilijke situaties te vermijden. Als gevolg daarvan lossen we het probleem niet op, maar vermijden we het en blijven we ermee zitten. Dit verdedigingsmechanisme kan tot ernstige problemen leiden, omdat het vermijden van moeilijke situaties langetermijngevolgen kan hebben.
Rationalisatie kan ook leiden tot zwart-witdenken. Deze methode stelt ons in staat om situaties te vereenvoudigen en onze gevoelens en emoties weg te nemen uit de situaties waarin we ons bevinden. Als gevolg daarvan beginnen we verkeerde percepties te vormen en onderschatten we onze eigen acties.
Rationaliseren kan ook leiden tot communicatieproblemen. Wanneer we beginnen te rationaliseren, verliezen we vaak het vermogen om onze gevoelens en emoties uit te drukken. Als gevolg daarvan vinden we het moeilijk om met andere mensen te communiceren en beginnen onze relaties te verslechteren.
Voorbeelden van rationalisatie
Een voorbeeld van rationalisatie is het gebruik van geweld in een conflictsituatie. De persoon die geweld gebruikt, kan beweren dat het een effectieve manier is om problemen op te lossen. Door deze rationalisatie kunnen ze hun acties rechtvaardigen en hun schuldgevoelens verminderen.
Een ander voorbeeld van rationalisatie is sparen. Iemand die spaart, kan beweren dat hij daardoor in de toekomst meer geld zal hebben. In feite is sparen een vorm van controle over iemands leven en geeft het iemand een zekerder gevoel.
Rationalisatie kan ook gebruikt worden om ongewenst gedrag te rechtvaardigen, zoals het negeren van regels. Iemand die regels negeert, kan beweren dat de regels dom zijn of dat ze het niet waard zijn om nageleefd te worden.
Rationalisatie is een van de psychologische middelen om menselijk gedrag beter te begrijpen. Het gaat om het creëren van valse verklaringen of het geven van valse argumenten om gedrag te rechtvaardigen of te rechtvaardigen. Rationalisatie kan gebruikt worden om zowel ongewenst als verantwoordelijk gedrag te rechtvaardigen.